ارتودنسی متحرک یکی از روش‌های محبوب برای مرتب کردن دندان‌ها است که به دلیل قابلیت جابجایی، راحتی بیشتری نسبت به ارتودنسی ثابت دارد. اما این روش برای همه مناسب نیست و معمولاً برای مشکلات خفیف تا متوسط دندانی استفاده می‌شود. در این مقاله، بررسی می‌کنیم که ارتودنسی متحرک برای چه دندان‌هایی مناسب است و چه افرادی می‌توانند از آن بهره ببرند.
ارتودنسی متحرک چیست؟
ارتودنسی متحرک شامل پلاک‌هایی است که روی دندان‌ها قرار می‌گیرند و می‌توان آن‌ها را هنگام غذا خوردن یا مسواک زدن خارج کرد. این نوع ارتودنسی برای اصلاحات جزئی و هدایت رشد فک به کار می‌رود و در برخی موارد، پس از ارتودنسی ثابت برای حفظ نتیجه درمان استفاده می‌شود.
ارتودنسی متحرک برای چه دندان‌هایی مناسب است؟
ارتودنسی متحرک معمولاً برای مشکلات خفیف تا متوسط دندانی کاربرد دارد، از جمله:
✅ ۱. نامرتبی‌های جزئی دندان‌ها
اگر دندان‌ها کمی نامرتب باشند، اما تراکم شدیدی نداشته باشند، ارتودنسی متحرک می‌تواند آن‌ها را صاف کند.
✅ ۲. فاصله بین دندان‌ها
در مواردی که دندان‌ها دارای فاصله‌های کوچک هستند، پلاک متحرک می‌تواند آن‌ها را به هم نزدیک کند.
✅ ۳. اصلاح فک در کودکان (ارتودنسی پیشگیری)
در سنین ۷ تا ۱۰ سالگی، زمانی که فک هنوز در حال رشد است، ارتودنسی متحرک می‌تواند به هدایت رشد فک و جلوگیری از مشکلات جدی در آینده کمک کند.
✅ ۴. مشکلات خفیف بایت (مال‌اکلوژن خفیف)
اگر بایت (نحوه قرارگیری دندان‌های بالا و پایین روی هم) دچار مشکلات جزئی باشد، ارتودنسی متحرک می‌تواند آن را اصلاح کند.
✅ ۵. نگهداری نتیجه درمان پس از ارتودنسی ثابت (ریتینر)
پس از برداشتن براکت‌های ثابت، پلاک‌های متحرک (ریتینر) استفاده می‌شوند تا دندان‌ها دوباره نامرتب نشوند.
۳. ارتودنسی متحرک برای چه دندان‌هایی مناسب نیست؟
اگر مشکل دندانی شدید باشد، ارتودنسی متحرک به تنهایی نمی‌تواند آن را اصلاح کند. مواردی که ارتودنسی متحرک مناسب آن‌ها نیست، عبارت‌اند از:
❌ ۱. نامرتبی شدید دندان‌ها
اگر دندان‌ها به شدت روی هم افتاده یا چرخش زیادی داشته باشند، ارتودنسی ثابت با براکت‌های فلزی یا براکت سرامیکی مؤثرتر است.
❌ ۲. مشکلات شدید فکی
در مواردی که فک بالا یا پایین به شدت جلو یا عقب باشد، ارتودنسی متحرک نمی‌تواند فک را تنظیم کند. در این شرایط، ممکن است جراحی فک یا ارتودنسی ثابت لازم باشد.
❌ ۳. مواردی که نیاز به نیروی زیاد برای حرکت دندان دارند
ارتودنسی متحرک نیروی ملایمی به دندان‌ها وارد می‌کند. اگر برای اصلاح دندان‌ها نیاز به نیروی زیادی باشد، براکت‌های ثابت گزینه بهتری هستند.
❌ ۴. افراد کم‌حوصله یا فراموشکار
پلاک‌های متحرک باید حداقل ۲۰ تا ۲۲ ساعت در روز استفاده شوند. اگر فردی پلاک را زیاد از دهان خارج کند، درمان مؤثر نخواهد بود.
۴. انواع ارتودنسی متحرک و کاربرد آن‌ها
🔹 ۱. پلاک متحرک ساده (پلاک فانکشنال)
- معمولاً برای کودکان و نوجوانان جهت هدایت رشد فک استفاده می‌شود.
- به درمان ناهنجاری‌های خفیف فکی و دندانی کمک می‌کند.
🔹 ۲. اینویزلاین (ارتودنسی نامرئی)
- شامل پلاک‌های شفاف و نامرئی است که برای بزرگسالان و نوجوانان مناسب می‌باشد.
- برای مشکلات خفیف تا متوسط دندانی کاربرد دارد.
- راحتی بیشتری دارد و در هنگام صحبت یا لبخند زدن کمتر دیده می‌شود.
🔹 ۳. ریتینر متحرک (پلاک نگهدارنده)
- بعد از ارتودنسی ثابت برای جلوگیری از بازگشت دندان‌ها به حالت قبل استفاده می‌شود.
- به دو نوع شفاف (Essix) و سیمی (Hawley) تقسیم می‌شود.
۵. مزایا و معایب ارتودنسی متحرک
| مزایا | معایب |
|---|---|
| راحتی در استفاده و امکان برداشتن هنگام غذا خوردن | نیاز به تعهد بالا (باید روزانه ۲۰ تا ۲۲ ساعت استفاده شود) |
| رعایت بهتر بهداشت دهان و دندان (چون قابل جابجایی است) | نامناسب برای مشکلات شدید دندانی |
| گزینه‌ای مناسب برای کودکان و نوجوانان | اگر به‌درستی استفاده نشود، تأثیر درمان کاهش می‌یابد |
| استفاده از روش‌های نامرئی (مثل اینویزلاین) | زمان درمان ممکن است طولانی‌تر از ارتودنسی ثابت باشد |
۶. ارتودنسی متحرک بهتر است یا ثابت؟
🔹 اگر مشکل دندانی شما خفیف تا متوسط است و به دنبال روشی راحت‌تر و کمتر دیده‌شونده هستید، ارتودنسی متحرک می‌تواند گزینه خوبی باشد.
🔹 اگر نامرتبی دندان‌ها شدید است یا نیاز به اصلاح مشکلات فکی دارید، ارتودنسی ثابت تأثیرگذاری بیشتری خواهد داشت.
✅ مشورت با متخصص ارتودنسی بهترین راه برای انتخاب روش درمانی مناسب است.
نتیجه‌گیری: آیا ارتودنسی متحرک برای شما مناسب است؟
اگر شما یا فرزندتان مشکل جزئی تا متوسط در دندان‌ها دارید و به دنبال روش راحت و قابل جابجایی هستید، ارتودنسی متحرک گزینه مناسبی است. اما در مشکلات شدید، ارتودنسی ثابت عملکرد بهتری دارد.
