بهداشت دهان در دوران ارتودنسی

شروع درمان ارتودنسی تنها به نصب براکت و سیم خلاصه نمی‌شود؛ بلکه بخش مهم‌تری از این مسیر، رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان است. در این دوران، کوچک‌ترین غفلت می‌تواند موجب ایجاد پلاک، پوسیدگی یا حتی لکه‌های سفید روی دندان‌ها شود. بنابراین، توجه مداوم به نظافت دهان نه‌تنها سلامت دندان‌ها را تضمین می‌کند، بلکه در نتیجه نهایی درمان هم تأثیر مستقیم دارد.

بهداشت دهان پیش از شروع ارتودنسی

• قبل از قرار دادن بریس‌ها، لازم است دهان در وضعیت کاملاً سالمی قرار داشته باشد.
•  جرم‌گیری حرفه‌ای اولین گام است؛ این کار موجب می‌شود در طول درمان تمیز کردن دندان‌ها آسان‌تر و مؤثرتر باشد.

وجود پوسیدگی، التهاب یا بیماری لثه باید حتماً پیش از درمان برطرف شود؛ زیرا در غیر این صورت ممکن است ارتودنسی با شکست یا تأخیر مواجه شود.
در واقع، مراقبت اولیه از دهان به نوعی پایه‌گذاری موفقیت در درمان ارتودنسی است.

اهمیت بهداشت در طول درمان ارتودنسی

با نصب بریس‌ها، شرایط دهان متفاوت می‌شود. براکت‌ها و سیم‌ها محیطی ایجاد می‌کنند که مواد غذایی به‌راحتی در آن گیر می‌کند و شست‌وشوی کامل دندان دشوارتر می‌شود.
بنابراین:

• بعد از هر وعده غذایی باید دندان‌ها تمیز شوند.

• مسواک‌زدن دقیق و زمان‌بر اهمیت زیادی دارد.

• کوتاهی در بهداشت، نه‌تنها باعث پوسیدگی و التهاب می‌شود، بلکه می‌تواند روند جابه‌جایی دندان‌ها را نیز کند کند.

به همین دلیل، رعایت برنامه‌ای منظم و تبعیت از توصیه‌های متخصص ارتودنسی، کلید حفظ سلامت دندان‌ها در این دوران است.

تمیز کردن دندان‌های ارتودنسی‌شده در روزهای ابتدایی

در روزهای نخست، مسواک زدن با وجود براکت‌ها ممکن است کمی دشوار و زمان‌بر به نظر برسد؛ اما با گذشت چند روز، دهان به شرایط جدید عادت می‌کند. تمیز کردن دندان‌ها نیاز به دقت، صبر و مداومت دارد، نه زور یا فشار.
نکته مهم این است که هر روز در آینه، تمیزی براکت‌ها و سیم‌ها را بررسی کنید تا ذره‌ای از غذا باقی نماند.

نحوه صحیح مسواک‌زدن در زمان ارتودنسی

برای تمیز نگه داشتن دندان‌ها و بریس‌ها، مراحل زیر را رعایت کنید:

1. از مسواک نرم یا مخصوص ارتودنسی استفاده کنید.

2. نوک مسواک را با زاویه‌ی حدود ۴۵ درجه روی دندان‌ها قرار دهید.

3. با حرکات چرخشی کوچک اطراف براکت‌ها و زیر سیم‌ها را مسواک کنید.

4. برای هر دندان حدود ۱۰ ثانیه زمان صرف کنید.

5. مسواک را به‌طور منظم (هر ۲ تا ۳ ماه) تعویض کنید.

6. برای دقت بیشتر، زیر نور کافی مسواک بزنید.

📌 فراموش نکنید قبل از مسواک‌زدن، اگر کش یا الاستیک روی براکت‌ها دارید، آن‌ها را جدا کرده و پس از پایان مسواک مجدداً در جای خود بگذارید.

خوراکی‌هایی که باید از آن‌ها پرهیز کنید

در طول درمان، برخی مواد غذایی می‌توانند باعث شل شدن یا شکستن براکت‌ها شوند.
از خوردن موارد زیر خودداری کنید:

• ته‌دیگ، بلال، هویج خام

• شکلات‌های سفت، تافی، آدامس

• نوشابه‌های گازدار، چای و قهوه پررنگ، زعفران

• شیرینی‌ها و خوراکی‌های قندی

اگر خوراکی‌های شیرین مصرف کردید، حتماً بلافاصله دهان خود را بشویید یا مسواک بزنید.
توجه داشته باشید که این محدودیت‌ها موقتی‌اند، اما از آسیب دائمی به دندان جلوگیری می‌کنند.

وسایل ضروری برای رعایت بهداشت ارتودنسی

در طول درمان که ممکن است ۱۸ تا ۳۶ ماه طول بکشد، ابزارهای خاصی برای مراقبت دقیق‌تر از دهان نیاز دارید:

 ۱. مسواک ارتودنسی

سری کوچک‌تری نسبت به مسواک معمولی دارد تا بتواند به راحتی بین براکت‌ها حرکت کند.
موهای آن نرم است و برای تمیز کردن دقیق اطراف براکت‌ها طراحی شده است.

 ۲. مسواک بین‌دندانی (Interdental Brush)

این نوع مسواک مخصوص تمیز کردن فواصل بین دندان‌ها و زیر سیم‌هاست.
در اندازه‌ها و ضخامت‌های مختلف عرضه می‌شود و باید متناسب با فاصله دندان‌ها انتخاب شود.

 ۳. نخ دندان مخصوص ارتودنسی

نخ دندان مومی یا نخ‌هایی با گیره (Floss Pick) و ردکننده نخ (Floss Threader) کمک می‌کنند نخ به راحتی از زیر سیم‌ها عبور کند.
این ابزارها باعث تمیزی دقیق‌تر نواحی‌ای می‌شوند که مسواک به آن‌ها دسترسی ندارد.

 ۴. دهانشویه مخصوص ارتودنسی

دهانشویه مناسب باید:

• فاقد الکل باشد

• حاوی فلوراید و ترکیبات ضدباکتری باشد

• باعث سوزش یا تحریک لثه نشود

• در صورت امکان خاصیت ترمیم و تسکین لثه داشته باشد

استفاده از دهانشویه، احتمال ایجاد لکه‌های سفید مینایی را بعد از برداشتن بریس کاهش می‌دهد.

 ۵. واترجت (Water Flosser)

وسیله‌ای کاربردی است که با پاشش آب، ذرات غذا را از بین سیم‌ها و براکت‌ها بیرون می‌آورد.
به‌ویژه برای افرادی که تمیز کردن دستی برایشان سخت است، بسیار مؤثر است.

چرا مسواک و نخ دندان به تنهایی کافی نیستند؟

بریس‌ها بخش‌های متعددی دارند که تمیز کردنشان با ابزارهای سنتی دشوار است. ذرات غذایی که در این نقاط گیر می‌کنند می‌توانند به مرور منجر به تشکیل پلاک، جرم و پوسیدگی شوند.
برای پیشگیری، باید از ترکیب مسواک، نخ دندان، دهانشویه و واترجت استفاده کرد تا تمام سطوح دندانی کاملاً تمیز شوند.

جمع‌بندی

حفظ بهداشت دهان در دوران ارتودنسی، نیازمند برنامه‌ای منظم و صبر روزانه است. رعایت نکات زیر تضمین می‌کند که پس از پایان درمان، لبخندی سالم و زیبا داشته باشید:

• مسواک زدن پس از هر وعده غذایی

• استفاده روزانه از نخ دندان و دهانشویه

• پرهیز از خوراکی‌های مضر برای بریس‌ها

• مراجعات منظم به متخصص ارتودنسی

با رعایت این اصول ساده اما مهم، از آسیب به دندان‌ها جلوگیری کرده و نتایج درمان خود را ماندگار خواهید کرد.