هنگامی که دستگاه ارتودنسی بر روی دندان‌ها چسبانده می‌شود، دهان شما وارد مرحله جدیدی می‌شود: یک جسم اساسی (براکت، سیم، الاستیک و …) در محیط حساس و ظریف دهان قرار می‌گیرد. بدن شما باید با این تغییر جدید سازگار شود؛ عضلات، لثه، لب و زبان باید خود را با تماس جدید وفق دهند. بنابراین طبیعی است اگر در روزهای ابتدایی کمی ناآرامی تجربه شود.

هدف این مطلب این است که بیمار بداند «چه چیزی طبیعی است» و «چه چیزی را نباید نادیده گرفت»، و همچنین ابزارها و روش‌هایی برای عبور آسان‌تر از این روزها در اختیار داشته باشد.

بخش زمانی: چه انتظاری داشته باشیم

روز اول (لحظه نصب تا 24 ساعت اول)

احساس جسم خارجی و فشار اولیه: بلافاصله پس از چسباندن براکت‌ها، ممکن است حس کنید چیزی روی سطح دندان‌هایتان قرار گرفته است. این احساس کاملاً طبیعی است و با گذشت چند روز کم‌کم محو می‌شود.
احساس ناراحتی جزئی یا حساسیت به لمس: بعضی دندان‌ها، به‌خصوص دندان‌های جلو، ممکن است نسبت به لمس حساس شوند یا در اثر فعالیت‌های عادی (مثل مسواک زدن با فشار یا تماس زبان) درد مختصر ایجاد کنند.
افزایش ترشح بزاق: بدن ممکن است دستگاه ارتودنسی را به عنوان جسم خارجی تلقی کند و ترشح بزاق را افزایش دهد، اما به مرور از بین می‌رود.
اشکال در جویدن: بهتر است در ساعات اول از غذاهای نرم یا مایعات استفاده شود؛ جویدن غذاهای سفت می‌تواند درد ایجاد کند یا به براکت فشار بیاورد.
محدودیت در مصرف غذاهای رنگ‌دهنده: برای جلوگیری از تغییر رنگ اطراف براکت، بهتر است از مصرف مواد غذایی رنگین (مثل قهوه، نوشیدنی‌های رنگی، چای داغ، رب گوجه) خودداری شود در چند روز اول.
اجتناب از خوردن غذاهای جویدنی بلافاصله: برخی منابع می‌گویند در ۱ ساعت اول اصلاً غذایی که نیاز به جویدن دارد مصرف نشود.

روز دوم و سوم (دوره حساسیت اوج)

درد و ناراحتی معمولاً در روز دوم و سوم به اوج می‌رسند، مخصوصاً هنگام جویدن یا تماس دندان با دندان.
حساسیت ممکن است به سمت فک و لثه منتقل شود (به‌خصوص وقتی فشار سیم فعال می‌شود).
مخاط دهان (لب‌ها، گونه‌ها) ممکن است با براکت‌ها تماس داشته و تحریک شود یا درد مختصری ایجاد شود.
ممکن است کنده شدن جزئی موم‌های محافظ یا سایش جزئی در بافت نرم رخ دهد.

روز چهارم تا هفتم (سازگاری تدریجی)

بیشتر بیماران بعد از حدود ۵ تا ۷ روز گزارش می‌دهند که دردشان تا حد زیادی کاهش یافته است یا از بین رفته است.
جویدن با درد کمتر امکان‌پذیر است، اما هنوز باید مراقب بود.
اگر تحریک بافتی شدید باقی بماند یا زخم بزرگ ایجاد شود، باید به متخصص مراجعه شود.
عادات بهداشت دهان (مسواک، نخ دندان، شستشوی دهان) باید با دقت و ملایمت رعایت شوند.
نکته: همچنان از غذاهای خیلی سفت یا چسبنده اجتناب شود تا به براکت آسیبی نرسد.

راهکار برای تسکین درد و سازگاری با دستگاه ارتودنسی

نوع راهکار	توضیح و روش انجام	نکته مهم یا هشدار
کمپرس سرد (یخ)	روزی چند بار کمپرس سرد (پارچه سرد یا یخ پیچیده در حوله) را ۵ تا ۱۰ دقیقه روی گونه در محل درد بگذارید.	یخ را مستقیماً روی پوست یا دهان نگذارید؛ ممکن است باعث تحریک یا سوختگی سرد شود.
مصرف مسکن ملایم	استفاده از استامینوفن یا ایبوپروفن طبق دستور پزشک برای کاهش درد و التهاب.	از مصرف خودسرانه داروهای قوی‌تر بپرهیزید؛ در صورت نیاز با ارتودنتیست مشورت کنید.
موم ارتودنسی	موم مخصوص را روی براکت یا سیمی که باعث زخم یا تحریک لب و گونه شده قرار دهید.	قبل از گذاشتن موم، ناحیه را خشک کنید تا موم بچسبد؛ موم را در زمان غذا خوردن بردارید.
شستشوی دهان با آب نمک ولرم	یک لیوان آب ولرم + نصف قاشق چای‌خوری نمک، روزی ۲ تا ۳ بار غرغره شود.	آب خیلی داغ نباشد؛ این کار باعث کاهش التهاب و تسریع ترمیم زخم‌ها می‌شود.
دهانشویه یا پماد ضد آفت	در صورت زخم یا آفت دهان، از دهانشویه آنتی‌سپتیک یا پمادهای مخصوص طبق توصیه پزشک استفاده شود.	از مصرف دهانشویه‌های الکلی خودداری کنید چون باعث تحریک بیشتر می‌شوند.
تغذیه نرم و سبک	غذاهای نرم مثل سوپ، پوره سیب‌زمینی، ماست، تخم‌مرغ آب‌پز و اسموتی مصرف شود.	از غذاهای سخت، چسبنده، سفت و رنگی (مثل آجیل، ذرت بوداده، قهوه و نوشابه) پرهیز کنید.
بهداشت دهان و دندان	استفاده از مسواک نرم مخصوص ارتودنسی، نخ‌دندان مخصوص یا مسواک بین‌دندانی بعد از هر وعده غذایی.	فشار زیاد در مسواک زدن نیاورید تا براکت جدا نشود.
تطبیق با صحبت و تلفظ	در چند روز اول ممکن است تلفظ کمی تغییر کند؛ تمرین صحبت با صدای بلند به تطبیق سریع‌تر کمک می‌کند.	طبیعی است که زبان در تماس با براکت کمی حساس شود، جای نگرانی نیست.
استراحت کافی و آرامش	خواب کافی و کاهش استرس به بدن برای سازگاری بهتر با دستگاه کمک می‌کند.	از دندان‌قروچه در خواب (در صورت وجود) جلوگیری شود، چون به سیم فشار وارد می‌کند.
تماس با متخصص در موارد خاص	اگر براکت یا سیم آزاردهنده شد، یا درد بیش از ۷ روز ادامه داشت، حتماً اطلاع دهید.	از دستکاری سیم یا براکت با دست یا ابزار تیز خودداری کنید.

دلایل بروز علایم (درد یا حساسیت)

فشار و حرکت دندان‌ها: وقتی سیم ارتودنسی به براکت‌ها متصل می‌شود، فشار ملایمی به دندان‌ها وارد می‌شود تا به مرور آن‌ها را حرکت دهد. این فشار باعث تحریک اعصاب داخلی دندان‌ها و حساسیت می‌شود.
اصطکاک بافت نرم: لب، گونه یا زبان ممکن است با لبه‌های براکت یا سیم تماس داشته باشند تا وقتی که بافت‌ها عادت کنند.
واکنش بدن به جسم خارجی: دستگاه ارتودنسی مانند هر جسم خارجی، ممکن است باعث تحریک جزئی بافت‌های دهانی شود.
ترشح بزاق افزوده: دهان تلاش می‌کند محیط خود را با این جسم جدید مطابق کند، ممکن است بزاق بیشتر تولید شود.
تغییر در نحوه جویدن و فشارهای ناگهانی: چون فرد عادت به وجود براکت ندارد، جویدن ممکن است نرمال نباشد و فشار نامتوازن به دندان‌ها وارد شود.
واکنش التهابی موضعی: حرکت دندان‌ها باعث فشار بر بافت لثه و غشاء پیرودنشیال می‌شود که با التهاب جزئی همراه است.