وجه تسمیه آن (فانکشنال) از لغت فانکشن به معنی عملکرد می آید، زیرا ابداع کنندگان آن بر این باورند که دستگاه فوق با تغییر عملکرد بافتهای نرم می تواند باعث اصلاح مشکل اسکلتی فک گردد. این دستگاهها انواع مختلفی دارند و اساس همه آنها جلو آوردن فک پایین است، یعنی وقتی دستگاه در دهان بیمار قرار می گیرد بیمار ناچار است فک پایین را جلوتر ببندد. نمونه های اولیه این دستگاهها یک قطعه حجیم پلاستیکی دارند که به علت تداخل با تکلم شانس همکاری بیمار را کاهش می دهد.

در نمونه های جدیدتر حجم پلاستیک را کاهش می دهند تا همکاری بیمار را بیشتر جلب نماید. برخی انواع دستگاه فانکشنال دو قطعه مجزا دارند که یکی روی فک بالا و دیگری فک پایین قرار می گیرد.

یک نمونه از دستگاه ارتودنسی فانکشنال معرفی شده است که همه اجزای آن فلزی بوده و به صورت ثابت بر روی دندانها قرار می گیرد.

کدام بیماران از درمان با ارتودنسی فانکشنال نفع می برند؟

درمان ارتودنسی فانکشنال معمولا در بیمارانی تجویز می گردد که در سن رشد بوده و هنوز بالغ نشده اند و از نظر اسکلتی فک بالای جلو آمده و فک پایین عقب رفته دارند. نوع دستگاه را متخصص ارتودنسی بر اساس شرایط بیمار تعیین می کند.

در وهله اول باید از فکین بیمار توسط متخصص ارتودنسی قالب گیری شود.دستگاه در لابراتوار بر اساس قالبها و طرح درمان پیشنهادی ساخته می شود. بیمار بر اساس برنامه که برای وی تعیین شده است به صورت مرحله ای و گام به گام درمان را آغاز می کند و به تدریج ساعات استفاده از دستگاه را افزایش می دهد. در اثر نیرویی که دستگاه وارد می کند و با ادامه رشد فکین بیمار و به مرور زمان تغییرات مطلوب در دندانها و اسکلت فک رخ می دهد.

بیشتر بدانید : هزینه و قیمت ارتودنسی دندان

چه جایگزین هایی برای دستگاه ارتودنسی فانکشنال وجود دارد؟

درمان توسط پلاک های متحرک از جمله دستگاه فانکشنال کاملا وابسته به همکاری بیمار است. همانگونه که گفته شد دستگاه های فانکشنال ثابت برای کاهش وابستگی به همکاری بیمار معرفی شده اند، این دستگاهها بر خلاف دستگاههای متحرک می توانند همزمان با درمان ارتودنسی ثابت بکار روند.

اگر بیمار به هر دلیلی نتواند از دستگاه فانکشنال استفاده کند، چند راه حل جایگزین (آلترناتیو) وجود دارد :

۱- کاربرد دستگاه خارج دهانی (هدگیر)

۲- ارتودنسی ثابت با کشیدن دندان (بویژه در فک بالا)

۳- جراحی فک در بزرگسالان

نمونه کاربرد دستگاه خارج دهانی (هدگیر) :

دندان پزشکی کودکان

نمونه دستگاه فانکشنال با دو پلاک مستقل برای فک بالا و پایین :

دستگاه Orthodontics

در چه گروه سنی کاربرد دستگاه ارتودنسی فانکشنال توصیه می گردد؟

مطالعات علمی نشان داده اند که دستگاههای فانکشنال در دوره رشدی نوجوانی یا حتی قبل از آن، با بیشترین موفقیت همراه اند. بطور معمول در پسران، سن ۱۴-۱۰ و در دختران سن ۱۳-۹ سالگی مطلوبترین دوره زمانی برای کاربرد این دستگاهها هستند. کاربرد دستگاه فانکشنال در سنین پایین تر با توجه به عدم رویش دندانهای دایمی و نیز احتمال پایین تر همکاری بیمار توصیه نمی گردد. در سنین بالاتر هم که عمده رشد فکی رخ داده ایت و طبعا این دستگاهها نتیجه ای نخواهند داشت. متاسفانه، پیش بینی پاسخ به درمان فانکشنال در بیماران بسیار مشکل و شاید غیرممکن است و تنها گزینه موجود آغاز درمان و مشاهده روند پیشرفت درمان است. به گفته دکتر برهمن سبزواری متخصص ارتودنسی در مشهد، طول دوره درمان به شدت مشکل بستگی دارد و متناسب با آن تغییر می یابد.

روش استفاده از دستگاه فانکشنال :

در مشکلات شدیدتر درمان در سنین پایین تر آغاز می گردد و دوره درمان هم طولانی تر است.بیمار باید به صورت تمام وقت یعنی ۲۴ ساعت شبانه روز بجز در زمان غذا خوردن، مسواک زدن یا فعالیت بدنی، دستگاه را بکار برد. انتظار می رود که در صورت همکاری مطلوب بیمار، عمده تصحیح مشکل فکی در ۱۲-۹ ماه اول صورت گیرد.

پس از رسیدن به نتیجه دلخواه درمان قطع نمی گردد، بلکه به صورت نیمه وقت (با ساعات استفاده کمتر و معمولا شبانه) ادامه می یابد تا دوره رشدی بیمار به صورت عمده سپری شود و شانس برگشت مشکل اسکلتی وجود نداشته باشد. امکان دارد بعد از درمان با دستگاه فانکشنال متخصص ارتودنسی تشخیص دهد که نیاز به فاز دوم درمان ارتودنسی با دستگاههای ثابت است.

در نمونه های جدیدتر حجم پلاستیک را کاهش می دهند تا همکاری بیمار را بیشتر جلب نماید.برخی انواع دستگاه فانکشنال ۲ قطعه مجزا دارند که یکی روی فک بالا و دیگری فک پایین قرار می گیرد.یک نمونه از دستگاه ارتودنسی فانکشنال معرفی شده که همه اجزای آن فلزی است.

این دستگاه به صورت ثابت بر روی دندانها قرار می گیرد و نیاز به همکاری بیمار را تا حد زیادی مرتفع می کند. البته تهیه و ساخت آن هزینه بسیار بیشتری خواهد داشت.