بسیاری از بزرگسالان دندان های نامنظم دارند. در مواردی این بی نظمی دندانی از دوره کودکی قابل اصلاح است. دانشی که به کمک آن دندان های نامنظم را مرتب و موقعیت نامناسب فکین را اصلاح می کنند ارتودنسی نام دارد، این روش درمانی هم در کودکان و هم در بزرگسالان کاربرد دارد.ارتودنسی کودکان، نوعی از درمان ارتودنسی است که هدف آن اصلاح یا پیشگیری از بروز بی نظمی دندانی و مشکلات فکی در کودکان است.
در چه صورتی کودک نیازمند ارتودنسی است؟
بهتر است مراجعه به دندانپزشک و کنترل روند رشد فک و رویش دندان های کودک، تبدیل به یک عادت شود. درصورت مراجعه منظم به دندانپزشک، اگر وی مشکل خاصی را در کودک مشاهده کند، شما را به یک متخصص ارتودنسی ارجاع خواهد داد. در این صورت درمان ارتودنسی در زمان مناسبی آغاز می شود و کودک از تمام مزایای ارتودنسی به موقع بهره مند خواهد شد.
اگر به صورت منظم کودک خود را نزد دندانپزشک نمی برید، باید در صورت مشاهده هرگونه مشکل در موقعیت دندان های کودک ، جهت مشاوره به متخصص ارتودنسی مراجعه نمایید.در صورت مشاهده نشانه های زیر مشورت با متخصص ارتودنسی لازم است :
- کج بودن دندان های دائمی کودک
- جلوزدگی یا عقب بودن یکی از فک های کودک
- وجود فاصله بین دندان های جلوی کودک، به ویژه هنگام بستن دهان
- فاصله بین تمامی دندان های کودک و یا چینش نامنظم دندان ها
- متمایل بودن یکی از فک های کودک به سمت راست یا چپ
- افتادن دندان های شیری پیش از موعد و یا تاخیر در آن
- در صورت استفاده از شیشه شیر و یا مکیدن انگشتان پس از 5 سالگی
- تنفس دهانی، یعنی نفس کشیدن به جای بینی از دهان
بهترین سن ارتودنسی کودکان
همانگونه که گفته شد، کودک شما باید به صورت مرتب توسط دندانپزشک خود معاینه شود. در صورتی که وی مشکل خاصی را مشاهده کند شما را به متخصص ارتودنسی ارجاع خواهد کرد.به طور کلی، انجمن ارتودنتیست ها و انجمن دندانپزشکی آمریکا توصیه می کنند که بهتر است همه کودکان در سن 7 سالگی توسط یک متخصص ارتودنسی مورد معاینه و ارزیابی قرار بگیرند تا در صورت وجود مشکلات احتمالی، درمان ارتودنسی آغاز شود.
بیشتر مشکلات جزئی و ظریف مربوط به رشد فک و دندان ها حدودا از سن 7 سالگی آغاز می شود و این نکته یکی از دلایل اصلی اقدام به معاینه و در صورت لزوم انجام درمان ارتودنسی کودکان در این سنین می باشد. ممکن است در صورت لزوم فاز اول درمان در سنین 7 و 8 سالگی شروع شود. معمولا کودکان از سنین 9 الی 14 سالگی فاز دوم و درمان فعال ارتودنسی را آغاز می کنند.
ارتودنسی در کودکان چه مشکلاتی را برطرف می کند؟
1- سلامت دهان و دندان
چه در کودکان و چه در بزرگسالان، اگر دندان های فرد نامرتب باشند مسواک زدن، نخ دندان کشیدن و رعایت بهداشت دندان ها برای فرد دشوار خواهد بود. علاوه بر این، بی نظمی دندان ها در بسیاری از موارد موجب افزایش احتمال پوسیدگی دندان و بیماری های لثه می شود. در میان مزایا متعدد درمان ارتودنسی، بهبود بهداشت دهان و دندان از مهمترین آنها ست.
2- تکلم بی عیب و نقص و توانایی جویدن
اگر دندان ها در موقعیت مناسبی قرار نگرفته باشند، تکلم و جویدن به خوبی انجام نخواهد شد و مشکلاتی در تکلم برای کودک پیش خواهد آمد. علاوه بر این، نامنظم بودن دندان ها عدم جویدن مناسب غذا را در پی دارد که این امر می تواند سبب بروز مشکلات گوارشی در کودک شود.
3- افزایش اعتماد به نفس
یکی دیگر از مهم ترین مزیت های ارتودنسی کودکان بهبود و اصلاح طرح لبخند می باشد. معمولا کودکان دچار ناهنجاری دندانی و فکی، اعتماد به نفس کمتری دارند و اغلب این کودکان توسط همسالان خود به دلیل داشتن چنین مشکلی مورد تمسخر قرار می گیرند. با انجام درمان ارتودنسی در سنین پایین، دندان های کودک با سرعت بیشتری منظم شده و اعتماد به نفس و زیبایی لبخند را برای کودک به ارمغان می آورد.
4- درمان سریع تر
کودک دچارمشکل نامنظمی دندانی یا ناهنجاری فکی، چه در کودکی و چه در سنین بالاتر باید تحت درمان ارتودنسی قرار بگیرد. تفاوت های بسیاری بین روند درمان در دوران کودکی و در دوره بزرگسالی وجود دارد.
ساختار دهان و دندان کودکان در سنین پایین، در حال رشد بوده بنابراین راحت تر می توان دندان ها و فک اصلاح کرد و درمان ارتودنسی سریع تر و معمولا با هزینه کمتری قابل انجام است.. انجام ارتودنسی در سنین بالاتر و در دوره بزرگسالی دشوارتر، پرزحمت تر، طولانی تر و عمدتا پر هزینه تر خواهد بود. علاوه بر هزینه و راحتی درمان، کوتاه تر بودن مدت درمان در کودکان و نوجوانان نکته ای بسیار قابل توجه است.
نکته مهم دیگر این است که نهایت مشغله و مسئولیت اجتماعی کودک و نوجوان ، تحصیل است. اما همین کودک در بزرگسالی مسئولیت های اجتماعی فراوان و مشغله زیادی پیدا می کند و آغاز درمان ارتودنسی را به دلایل مختلفی مانند هزینه ها، دردسر و زحمت ارتودنسی، تغییر ظاهری در زمان داشتن دستگاه، کمبود وقت و … دائما به تعویق خواهد انداخت. دوران کودکی و نوجوانی از هر لحاظ بهترین فرصت برای انجام درمان ارتودنسی است.
5- هزینه های کمتر
به دلیل طولانی تر بودن ارتودنسی در سنین بالا، طول مدت درمان و تعداد مراجعات به متخصص ارتودنسی افزایش پیدا می کند که تمامی این عوامل موجب افزایش چشمگیر هزینه های ارتودنسی خواهد شد.
روند درمان ارتودنسی در کودکان به چه صورت است؟
هر کودک بسته به نیاز های خود برنامه درمانی خاص خود را دارد و روند درمان در هر کودک متغیر است . سن و سال کودک در زمانی که ارتودنتیست شروع درمان را لازم می داند، ملاک و معیار قرار نمی گیرد. به عنوان مثال، کودکان که مبتلا به شکاف کام و لب هستند باید قبل از رویش اولین دندان های دائمی خود، با استفاده از تجهیزات ارتودنسی مخصوص تحت درمان قرار بگیرند.
به صورت کلی، درمان ارتودنسی کودکان دارای دو فاز می باشد. فاز اول در سنین پایین تر یعنی از 7 سالگی به بعد انجام شده و توسط تجهیزات مختلف ارتودنسی صورت می گیرد. فاز دوم حدودا در سنین 10 تا 15 سالگی اجرا می شود که تمامی دندان های دائمی کودک در آمده و می توان درمان را بدون دغدغه آغاز نمود. ابزار درمان دوره دوم ارتودنسی ثابت (شامل براکت و سیم های ارتودنسی) است.
معمولا کودکانی که درمان اولیه ارتودنسی را انجام می دهند، در مرحله دوم برای تکمیل روند درمان دندان ها و فک ، به درمان ارتودنسی ثابت جامع نیاز خواهند داشت. اما نکته ی مهم این است که اگر مراحل اولیه درمان به موقع و صحیح صورت بگیرد، روند مرحله ی دوم سریع تر و راحت تر خواهد بود و همچنین ممکن است در آینده از انجام اقدامات درمانی اضافی به میزان قابل توجهی کاسته شود.
در حالت خاصی نیز ممکن است برخی از کودکان احتیاج به انجام ارتودنسی قبل از از دست دادن تمام دندان های شیری یعنی حدودا ابتدای سن 6 یا 7 سالگی داشته باشند. با انجام درمان زودرس شرایط بهتری برای رشد و بیرون آمدن دندان های دائمی کودک فراهم می شود.
درمان ارتودنسی کودکان چقدر طول می کشد؟
مدت زمان ارتودنسی کودکان ثابت نیست و به نوع مشکل، شدت مشکل و وضیعت کلی کودک بستگی دارد. به عنوان مثال در فاز اول ارتودنسی ممکن است از نگهدارنده فضا (به خاطر افتادن پیش از موعد دندان های شیری) یا وسیع کننده کام (به خاطر کوچک بودن کام) استفاده گردد که این فرایند حدودا از 4 تا 8 ماه زمان می برد. در فاز دوم درمان ارتودنسی که از دستگاه ارتودنسی ثابت استفاده می شود، ممکن است حدودا یک تا یک و نیم سال زمان طول بکشد تا مشکل به طور کامل برطرف شود.
به این نکته ی بسیار مهم توجه داشته باشید که بسته به مشکل هر شخص، پس از معاینه زمان حدودی درمان توسط پزشک تعیین خواهد شد و این مدت زمان برای هر کودک متفاوت خواهد بود.
دکتر متخصص ارتودنسی کودکان
چه کسی می تواند درمان ارتودنسی کودکان را انجام دهد؟ بهترین گزینه متخصص ارتودنسی است. متخصص ارتودنسی دندانپزشکی است که پس از اتمام دوره عمومی دندانپزشکی، به مدت 3 تا 4 سال دیگر دوره تخصصی ارتودنسی را می گذراند و پس از اتمام تحصیل خود مدرک تخصص ارتودنسی را اخذ می نماید.
متخصص ارتودنسی با استفاده از دانش عمیق و تخصصی که از مشکلات فکی و دندانی دارد، بهترین گزینه برای درمان ناهنجاری های دندانی و فکی است و می تواند لبخندی زیبا و دندان های مرتب و اعتماد به نفس را به مراجعان خود از هر گروه سنی هدیه دهد. متخصصان ارتودنسی قادر به درمان مشکلات فکی و دندانی تمامی گروه های سنی خواهند بود. متخصص ارتودنسی با استفاده از ابزارهای زیر مشکلات دندانی و فکی را درمان نموده و اصلاح می کنند:
- بندها (Bands)
- براکت ها (Brackets)
- سیم ها (Wires)
- هدگیر (Headgear)
- رتینر ها یا نگهدارنده ها (Retainers)
- الاینر های شفاف (Clear aligners)
هزینه ارتودنسی کودکان چقدر است؟
امکان برآورد و تخمین دقیق هزینه ارتودنسی کودکان بدون مراجعه حضوری به ارتودنتیست و معاینه دهان و دندان کودک توسط متخصص، وجود ندارد. اما همانگونه که پیشتر گفته شد در یک قاعده کلی، هرچه زودتر اقدام به درمان کودک شود، هزینه کمتری نیز پرداخت خواهد شد. تعرفه و هزینه ارتودنسی کودکان معمولا کمتر از ارتودنسی بزرگسالان است.
سوالات متداول درباره ارتودنسی کوکان
سوال : آیا دندانپزشک عمومی هم می تواند ناهنجاری های دندانی کودکان را درمان کند؟
به بیان ساده می توان گفت که بله، ممکن است دندانپزشک تا حدی از عهده این امر برآید اما قطعا نتیجه کار به خوبی نتیجه ی کار یک متخصص ارتودنسی نخواهد بود.
سوال : آیا انجام ارتودنسی در کودکان مشکلات تنفسی را هم رفع می کند؟
در پی منظم شدن دندان ها و موقعیت فکین، علاوه بر مزایای خود ارتودنسی، ممکن است مشکلات تنفسی نیز درمان شوند.
سوال : کودکانی که دستگاه ارتودنسی ثابت دارند باید از مصرف چه خوراکی هایی اجتناب کنند؟
براکت ها یا نگین های ارتودنسی به علت ظرافت خود، شکننده هستند و شکستن آنها می تواند موجب حرکت نادرست دندان شود. کودک باید از مصرف خوراکی های سخت، چسبنده و جویدنی مانند یخ، آدامس، آجیل و … پرهیز کند.
سوال : آیا بدون جراحی می توان انحراف فک کودکان را با ارتودنسی درمان کرد؟
اگر معاینه و درمان در سنین پایین توسط متخصص انجام شود درمان مشکلات مختلف فکی بدون جراحی نیز ممکن است.
سوال : آیا داشتن دستگاه ارتودنسی ثابت دردناک است؟
بهتر است به جای “درد” از واژه احساس ناراحتی استفاده کنیم. نصب براکت یا نگین ارتودنسی بر روی دندان ها ، عمدتا در بزرگسالان در روز های اولیه و ابتدایی احساس ناخوشایندی را ایجاد می کند که پس از گذشت چند روز از بین می رود و دیگر حتی وجود آنها روی دندان فراموش می شود. در این مورد جای نگرانی وجود ندارد زیرا در صورت احساس درد یا ناراحتی، با مصرف مسکن های ملایم تسکین می یابد. همچنین، در برخی موارد سیم، براکت ها یا بند ها باعث تحریک و زخم های سطحی دهان می شوند که در این صورت متخصص ارتودنتیست موم مخصوصی را برای پوشاندن نواحی برجسته تجویز می کند. خوشبختانه تحمل دستگاه ارتودنسی در کودکان و نوجوانان ، بسیار راحت تر از بزرگسالان است.
سوال : آیا برخی کودکان به براکت یا دستگاه ارتودنسی ثابت حساسیت دارند؟
در موارد بسیار نادر برخی از افراد نسبت به بعضی از فلزات مثل نیکل حساسیت دارند. در این صورت می توان از فلزات دیگری استفاده کرد.
