مسواک بین دندانی یا مسواک ارتودنسی

مسواک بین دندانی (مسواک ارتودنسی)

افرادی که دارای دستگاه ارتودنسی ثابت هستند باید دقت و مراقبت بیشتری در بهداشت دندان ها داشته باشند. با توجه به دشواری تمیز کردن دندان های دارای دستگاه ارتودنسی ، ابزارهای خاصی برای این کار ابداع شده اند. یکی از اجزای ضروری بهداشت دهان و دندان در ارتودنسی ثابت ، مسواک بین دندانی یا همان مسواک ارتودنسی است. این مسواک ها با طراحی منحصر به فرد نوک خود از سایر مسواک ها متمایز هستند. سر آنها شبیه مخروط یا استوانه کوچک است که پرزهای فراوان دارد و گاهی حتی به درخت کاج مینیاتوری تشبیه شده است. مسواک بین دندانی (مسواک ارتودنسی) یک مسواک برس مانند کوچک است که مخصوص تمیز کردن فواصل بین دندان های شما، جایی که مسواک معمولی به آن نمی رسد طراحی شده است. در کنار مسواک زدن منظم، استفاده روزانه از مسواک بین دندانی روشی آسان و کارآمد برای تمیز و سالم نگه داشتن لثه و دندان است.

بهتر است بدانید که استفاده از مسواک های معمولی تنها می تواند 60 درصد تمیزی دندان های شما را فراهم آورد، بنابراین مواد غذایی به راحتی می توانند در نواحی که مسواک به آن ها نمی رسد جمع شده و باعث کرم خوردگی، التهاب لثه ها و بوی بد دهان شوند. به همین دلیل قرار دادن استفاده از مسواک های بین دندانی در برنامه روزانه به شما توصیه می گردد. استفاده از مسواک های بین دندانی به صورت روزمره علاوه بر سالم نگاه داشتن دهان شما از التهاب  لثه ها و همچنین پوسیدگی دندان ها جلوگیری می کند. از این مسواک های بین دندانی می توان برای تمیز کردن ایمپلنت ها و وسایل ارتودنسی نیز استفاده کرد.

کاربرد مسواک اتودنسی یا مسواک بین دندانی

این مسواک ها معمولا در افراد عادی با لثه طبیعی، کاربرد چندانی ندارند و کاربرد اصلی آنها  برای تمیز کردن موارد زیر است :

• دستگاه ارتودنسی ثابت
• ایمپلنت (دندان کاشته شده)
• پروتزهای دندانی ثابت (مانند بریج یا پل)
• افراد دچار تحلیل لثه (که فاصله بین دندان ها افزایش یافته است)

در چنین شرایطی مسواک معمولی یا حتی نخ دندان نمی توانند به خوبی اطراف دندان یا دستگاه ارتودنسی و … را تمیز کنند و نیاز به مسواک بین دندانی است. در صورت تمیز نشدن این نواحی ، خطر بروز پوسیدگی دندان و بیماری لثه وجود دارد.

انواع مسواک های بین دندانی

این مسواک ها بر اساس کاربرد و شرکت سازنده انواع متعددی دارند ولی به دو گروه عمده تقسیم می شوند که تفاوت آنها در نوع دسته آنهاست.:

مسواک بین دندانی انگشتی

این مسواک ها که با نام مسواک های دسته کوتاه هم شناخته می شوند، بیشتر برای نواحی جلوی فک کاربرد دارد.

مسواک بین دندانی دسته بلند

مسواک های دسته بلند، عمدتا برای دندان های عقب تر به کار می روند.

همچنین این مسواک ها بر اساس قطر یا سایز نوک آنها هم دسته بندی می شوند یعنی از نوک نازک تا ضخیم در دسترس است و معمولا هر سایز با یک رنگ خاص مشخص می شود. یک دسته بندی دیگر این مسواک ها بر اساس شکل نوک آنها است برخی برس ها استوانه ای شکل و برخی دیگر مخروطی شکل هستند. معمولا خود فرد به تدریج و با کسب تجربه می تواند بهترین نوع مسواک  را از نظر شکل دسته و قطر برای دندان های خود انتخاب نماید.

مزایا استفاده از مسواک ارتودنسی

• استفاده آسان
• تنوع سایز و شکل برای انواع نواحی دندانی و انواع سلیقه ها
• سهولت تمیز کردن مسواک بین دندانی
• داشتن کلاهک محافظ برای تمیز ماندن نوک مسواک بین دندانی
• طیف وسیع کاربرد از بیماران ارتودنسی گرفته تا ایمپلنت یا پروتزهای دندانی

اهمیت مسواک بین دندانی در بیماران ارتودنسی

می دانیم که در درمان ارتودنسی ثابت، نگین ها یا براکت های ارتودنسی به شکل ثابت به دندان ها متصل می شوند و به همراه سیم های ارتودنسی در طی درمان بر روی دندان ها می مانند و همین مساله تمیز کردن دندان ها و دستگاه ارتودنسی را به یک چالش برای بیمار بدل می کند. برای این منظور و برای پیشگیری از پوسیدگی دندان ها یا بروز بیماری لثه ، دکتر برهمن سبزواری متخصص ارتودنسی توصیه می کند حتما در طی درمان ارتودنسی از مسواک مخصوص ارتودنسی ، مسواک بین دندانی، نخ دندان مخصوص و همچنین دهان شویه فلورایده به شکل منظم استفاده نمایید.

مسواک بین دندانی می تواند به راحتی در زیر سیم ارتودنسی و حد فاصل بین براکت و دندان ها قرار گرفته و مواد غذایی را پاک کند. همچنین در مناطقی که بین دندان ها فاصله وجود دارد،  مفید خواهد بود. اگر فاصله بین براکت های ارتودنسی کم است می توانید از این مسواک  با سر نازک استفاده کنید و در نواحی با فضای بیشتر، مسواک های بین دندانی با سر ضخیم تر کاربرد دارد. در صورت تمیز نشدن دندان ها و دستگاه ارتودنسی ثابت، به تدریج لثه ها دچار بیماری می شوند که از علایم آن خونریزی خود به خود لثه یا خونریزی هنگام مسواک زدن است. علامت دیگر بیماری لثه، تورم و افزایش حجم لثه ها است به طوری که لثه ملتهب روی دندان ها را پوشانده و ممکن است تاج دندان ها به ظاهر کوتاه به نظر برسند. گاهی حتی اطراف براکت ارتودنسی نیز توسط لثه متورم و بیمار احاطه می گردد.
نگرانی دیگر، خطر پوسیدگی دندان در زیر و اطراف دستگاه ارتودنسی ثابت است که به دنبال تمیز نکردن منظم دندان ها و دستگاه ارتودنسی رخ می دهد و در مرحله نهایی درمان و پس از برداشتن براکت های ارتودنسی از روی دندان ها، به صورت لکه های سفید یا سیاه یا قهوه ای روی مینای دندان مشاهده خواهد شد.

انتخاب مسواک های بین دندانی با اندازه مناسب

یکی از گام های مهم در تمیز نگاه داشتن دندان های ارتودنسی شده انتخاب مسواک بین دندانی با اندازه مناسب می باشد، و این کار تنها با آزمایش کردن مسواک های مختلف امکان پذیر است، مسواک بین دندانی مناسب مسواکی است که بدون اعمال فشار و به راحتی وارد فضاهای بین دندانی شما شود. گاها نیاز دارید بیش از یک سایز مشخص مسواک را تهیه کنید، چرا که ممکن است فاصله بین دندان های عقبی بیشتر از فاصله بین دندان های جلوی شما باشد. گاها انتخاب مسواک بزرگتر که مناسب برای دندان های عقبی است اگر برای دندانهای جلویی که فضای بین دندانی کمتری دارد استفاده شود منجر به آسیب و خونریزی لثه ها می گردد. ولی اگر به درستی از آن ها استفاده کنید نه تنها آسیبی به دندان و لثه شما وارد نمی شود بلکه لثه ها و دندان های سالم و شاداب تری خواهید داشت.  به همین دلیل است که انتخاب اندازه مسواک مناسب برای دندان ها، با استفاده از یک بسته آزمایشی بسیار مهم است، همچنین می توانید برای انتخاب مسواک مناسب با پزشک متخصص خود مشاوره داشته باشید.

نکات مربوط به استفاده از مسواک بین دندانی

• مسواک های با اندازه مناسب با دندان های خود را انتخاب کنید.
• مسواک را به آرامی وارد فضاهای دندانی خود کنید نه با فشار.
• در هر فضا مسواک را به آرامی عقب و جلو ببرید.
• در صورت نیازسیم های مسواک را خم یا جابجا کنید.
• بدانید که مسواک های بین دندانی نیز مانند مسواک های معمولی مدت مشخصی مورد استفاده قرار می گیرند بنابراین هرگاه متوجه شدید که رشته های مسواک تان پوسیده یا خراب شده اند حتما آن را تعویض کنید.
• مدت زمان استفاده از مسواک های بین دندانی می تواند از 3 روز تا چندین هفته متغییر باشد و این بستگی به نحوه استفاده و جنس محصول شما دارد. طبیعتا مسواک بین دندانی که برای کل دهانتان استفاده می کنید بسیار سریعتر از مسواکی که فقط برای چند دندان خود بکار می برید فرسوده خواهد شد.
• برای دندان های جلویی مسواک بین دندانی را به صورت مستقیم استفاده کنید. کل طول مسواک را به آرامی عقب و جلو ببرید. به هیچ عنوان از فشار یا نیروی بیشتر برای وارد کردن مسواک به دندان هایتان استفاده نکنید در صورتی که بزرگ یا کوچک بودند سعی کنید مسواک مناسب دندان های خود را انتخاب کنید.

بسته به این که چه سایز از مسواک بین دندانی را برای دندان های عقبی خود انتخاب کرده ، دستورالعمل های مختلفی وجود دارد:

1. اگر از مسواک ها بین دندانی کوچک (صورتی ، نارنجی ، قرمز یا آبی) استفاده می کنید ، با فشار واردن انگشت خود و خم کردن گردن مسواک به راحتی می توانید به فواصل بین دندانی دندان های عقبی خود دسترسی پیدا کنید.
2. در صورت استفاده از مسواک بین دندانی در اندازه بزرگتر کافیست سیم مسواک را  کمی خم کنید تا دسترسی به فضای بین دندانهای پشتی حاصل گردد. اگر مسواک را از زاویه دیگری صاف یا خم نکنید، مسواک شما ماندگاری بیشتری خواهد داشت.

نحوه استفاده از مسواک ارتودنسی

1. بر اساس فضای مورد نظر ، سایز مسواک را انتخاب نمایید.
2. می توانید با خم کردن نوک مسواک بین دندانی ، دسترسی بهتری به ناحیه مورد نظر داشته باشید.
3. باید نوک مسواک را در محل مورد نظر مثلا بین براکت های ارتودنسی قرار داد و به آرامی و با حرکت ممتد رفت و برگشتی دندان ها و براکت های ارتودنسی را تمیز کرد.
4. حین تمیز کردن از فشار ملایم استفاده کنید تا به دندان ها و مسواک آسیبی نرسد.
5. سعی کنید از آسیب زدن نوک مسواک به لثه خودداری کنید.
6. حتما حین تمیز کردن دندان ها از آینه بزرگ و نور کافی بهره ببرید.

چه زمانی باید مسواک بین دندانی خود را تعویض کنیم؟
همانند تعویض مسواک های معمولی یا مسواک ارتودنسی، هر زمان شکل برس های نوک مسواک بین دندانی تغییر کرد باید مسواک را تعویض نمود.