همانطور که همه می دانیم مصرف دخانیات و به ویژه سیگار تاثیر بسیار مخربی بر سلامت بدن و از جمله بافت های حفره دهان دارد. بررسی ها نشان داده است که در دود سیگار علاوه بر نیکوتین و مونو اکسید کربن، نزدیک به ۶۰۰ نوع ماده سمی دیگر هم وجود دارد که با مصرف سیگار وارد بدن شده و تاثیرات مخربی در اندام های مختلف بدن ایجاد می کند. در ادامه به بررسی تاثیر مصرف سیگار بر سلامت دهان و دندان خواهیم پرداخت.

نیکوتین ماده اصلی شیمیایی و روانگردان موجود در سیگار و سایر دخانیات بوده و سرطانزا و اعتیادآور است.

دانشمندان معتقدند که نیکوتین مهمترین عامل قابل پیشگیری مرگ و میر در جهان است.

پس از مصرف سیگار، نیکوتن آن جذب بدن شده و ظرف چند ثانیه به مغز می رسد و فرد احساس سرخوشی خواهد کرد. مونواکسید کربن نیز گازی بسیار سمی است، که علاوه بر سوختن سیگار از احتراق موتور وسایل نقلیه بنزینی ایجاد می شود و می تواند در شرایط خاص و در فضای بسته منجر به خفگی شود.

ارتباط سیگار با انواع بیماری ها :

سیگار کشیدن باعث بروز بیماری های قلبی، ریوی و کبدی می شود. به ویژه خطر سکته قلبی، سکته مغزی، بیماری های انسدادی ریوی مثل آسم و نیز أنواع سرطان ها (مانند سرطان ریه و لوزالمعده) را به شدت افزایش می دهد. همچنین می تواند باعث بیماری افزایش فشار خون شود.

تاثیر مخرب دیگر سیگار، کاهش توانایی های مغزی است. مصرف سیگار باعث کاهش یادگیری و حافظه فرد می گردد.

نکته جالب این است که در اوایل قرن بیستم که سیگار به شکل گسترده و جهانی عرضه شد، نه تنها آنرا مضر نمی دانستند بلکه اثرات مفیدی برای آن قایل بودند. در آن دوران سیگار را برای بیماران دچار سل ریوی یا سرفه تجویز می کردند. اگر فیلم های مستند یا فیلم های سینمایی قدیمی را ببینید بیشتر افراد و هنرپیشه ها سیگار می کشند و با این کار نوعی وجه و پرستیژ احتماعی کسب می نمایند!

برای اولین بار قبل از جنگ جهانی دوم یعنی دهه ۱۹۳۰ دانشمندان آلمانی رابطه بین سرطان و مصرف سیگار را کشف کردند. در آن زمان آلمان از نظر علوم و فناوری سرآمد کشورهای جهان بود. در آلمان نازی جنبش منع مصرف دخانیات به راه افتاد. به خصوص به مادران باردار توصیه می کردند که از سیگار و نوشیدنی های الکلی پرهیز کنند و به جای آن آب سیب مصرف نمایند. در حالیکه دانشمندان انگلیسی و آمریکایی سال ها بعد و در دهه های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ توانستند ارتباط بین سیگار و سرطان را کشف کنند.

مصرف قلیان :

قلیان در ایران و برخی از کشورهای منطقه مانند ترکیه طرفداران زیادی دارد.

در گذشته تصور می شد خطر قلیان آبی به علت عبور دود از آب، از سیگار کمتر است.

این مساله اکنون مردود است.

دود قلیان نه تنها شامل همه مواد سرطانزا و سمی سیگار است، بلکه مونو اکسید کربن بیشتر و مواد سرطانزای ناشی از سوختن زغال را هم دارد.

همچنین در صورت استفاده از قطعه دهانی مشترک، امکان انتقال بیماری های عفونی هم وجود دارد.

هر نوبت مصرف قلیان از نظر میزان دود استنشاق شده و مواد سمی ایحاد شده معادل مصرف یک پاکت سیگار است.

سایر روش های مصرف توتون و تنباکو :

روش های دیگر مصرف نتباکو و توتون مانند جویدن آنها نیز تاثیرات مخرب سیگار را دارد.

در برخی کشورهای همسایه مانند افغانستان، جویدن برگ های نتباکو موسوم به «ناس» بسیار رایج است.

این ماده حاصل ترکیب برگ تنباکو و آهک است که آن را در دهان و مجاور لثه قرار می دهند و می تواند منجر به تخریب شدید لثه و آسیب به بافت های دهان شود. میزان نیکوتین جذب شده در جویدن تنباکو، حدود ۶۰ برابر نیکوتین جذب شده از دود کردن و سوختن همان میزان تنباکو است. از این نظر تنباکوی جویدنی خطرناک تر از سیگار است!

تاثیر مصرف سیگار بر سلامت دهان و دندان :

مصرف سیگار و دخانیات تاثیرات مخربی بر دندان ها، لثه و بافت نرم دهان دارد.

این اثرات هم ناشی از مواد سمی و سرطانزای موجود در دود سیگار و هم ناشی از حرارت دود سیگار است. جذب نیکوتین و سایر مواد موجود در دود سیگار، بر حونرسانی لثه ها تاثیر گذاشته، اکسیژن رسانی به سلول ها را مختل نموده و توانایی ترمیم بافت های حفره دهان را کاهش می دهد. بنابراین تخریب لثه ها و سایر بافت های نرم تسریع می گردد و می تواند منجر به لقی و از دست رفتن دندان ها شود.

مصرف دخانیات عملکرد طبیعی بافت لثه را مختل نموده و باعث بروز بیماری های لثه می گردد.

جذب مواد سمی موجود در دود سیگار توسط بافت ها و سلول های دهان و مسیر تنفسی باعث جهش های ژنتیکی خطرناک شده و احتمال بروز سرطان حفره دهان و ریه ها را به شدت افزایش می دهد. انجمن سرطان آمریکا اعلام کرده است که افراد سیگاری ۶ برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض سرطان های لب، زبان، گلو و دهان هستند. ۹۰٪ مبتلایان به این سرطان ها، مصرف کننده دخانیات بوده اند. همچنین اگر فردی پس از ابتلا به سرطان و درمان آن،‌ همچنان به مصرف سیگار ادامه دهد حدود ۶ برابر بیشتر از افرادی که سیگار را ترک کرده اند در خطر بازگشت و عود سرطان است.

ترک دخانیات یا حتی کاهش مصرف آن می تواند کمک شایانی به بهبود سلامت دهان و دندان نماید. مطالعات نشان داده است که پس از ترک سیگار حدود ۱۱ سال طول می کشد که خطر بیماری لثه در فرد ترک کننده، کاهش یافته و معادل فرد غیرسیگاری شود.

اثرات کلی مصرف دخانیات بر حفره دهان و دندان ها :

بوی بد دهان

افزایش بروز بیماری لثه و تحلیل لثه ها

دندان های زرد یا قهوه ای: به دنبال افزایش تجمع جرم و رنگدانه بر روی دندان ها

تشدید پوسیدگی دندان ها و افزایش باکتری های حفره دهان

افزایش تحلیل استخوان ها و لق شدن و از دست رفتن دندان ها

التهاب مجاری غدد بزاقی دهان

اختلال در بهبود و ترمیم زخم های حفره دهان مانند زخم های جراحی

افزایش احتمال خونریزی به دنبال کشیدن دندان

کاهش موفقیت کاشت دندان (ایمپلنت)

افزایش بروز سرطان های حفره دهان

به گفته دکتر برهمن سبزواری متخصص ارتودنسی در مشهد ، در صورتیکه قصد درمان ارتودنسی را دارید یا تحت درمان قرار گرفته اید بهتر است مصرف دخانیات را قطع کرده یا کاهش دهید. مصرف سیگار باعث تشدید تجمع رنگدانه ها و زرد شدن دندان ها در اطراف دستگاه ارتودنسی می گردد.