پوسیدگی دندان

پوسیدگی دندان شایع ترین بیماری در جوامع انسانی است. بیشتر افراد در طول عمر خود به این بیماری مبتلا می شوند. با توجه به منشاء میکروبی پوسیدگی، آن را در زمره بیماری های عفونی دسته بندی می کنند.

پوسیدگی دندان چیست؟

پوسیدگی (یا به زبان عامیانه کرم خوردگی دندان) نتیجه تخریب بافت های سخت دندان بدنبال فعالیت میکروب های دهان است. این بیماری به همراه بیماری لثه دو عامل عمده بیماری های حفره دهان هستند. شایع ترین باکتری عامل پوسیدگیاسترپتوکوک موتانس نام دارد.

این باکتری به طور طبیعی در دهان اغلب افراد در مجاورت دندان ها وجود دارد و می تواند ترکیبات قندی باقیمانده در حفره دهان را تجزیه کرده و تولید اسید نماید. اسید ایجاد شده در طول زمان باعث حل شدن و تخریب بافت سخت دندان می شود. قسمت عمده بافت دندان (مینا و عاج) از مواد معدنی و ترکیبات کلسیم و فسفر تشکیل شده که در برابر اسید آسیب پذیرند. هرچه زمان قرارگیری بافت سخت دندان در برابر اسید بیشتر باشد تخریب آن نیز شدیدتر خواهد بود.با حل شدن این قسمت ها توسط اسید در سطح دندان حفره پوسیدگی شکل می گیرد که به تدریج بزرگ تر و عمیق تر خواهد شد. تشکیل حفره پوسیدگی یک فرآیند برگشت ناپذیر است یعنی بدن نمی تواند بخودی خود مانع پیشرفت آن شده یا حفره را ترمیم نماید. بزرگ شدن حفره پوسیدگی ساختمان دندان را تضعیف کرده و آن را مستعد شکستن می کند.همچنین پوسیدگی های عمیق و پیشرفته با آسیب زدن به بافت عصبی موجود در مرکز دندان منجر به دندان درد و در نهایت عفونت ریشه دندان و آبسه خواهند شد.

 

4 عامل ایجاد پوسیدگی دندانی

  1. باکتری های پوسیدگی زا
  2. مواد قندی یا نشاسته ای در حفره دهان
  3. بافت دندان آسیب پذیر 
  4. زمان

 

 

پوسیدگی دندان

علایم پوسیدگی دندان و روش های تشخیص

وقتی پوسیدگی در مراحل بسیار اولیه است و تنها لایه های سطحی مینا را درگیر کرده و حفره ای ایجاد نکرده است، در صورت حذف عوامل ایجاد کننده پوسیدگی، می توان روند آنرا متوقف و تا حدی معکوس نمود.

با توجه به ماهیت عفونی این پوسیدگی، امکان انتقال باکتری های پوسیدگی زا از دندان پوسیده به دندان های سالم مجاور وجود دارد و به این ترتیب در صورت عدم درمان دندان های پوسیده، نه تنها موجب تخریب آن می گردد بلکه دندان های سالم نیز در خطر پوسیدگی قرار می گیرند.

پوسیدگی در مراحل اولیه بدون درد و ناراحتی است. تنها معاینه دقیق بالینی و کاربرد رادیوگرافی دندانپزشکی می تواند آن را نمایان سازد. با پیشرفت پوسیدگی، به تدریج دندان درگیر دچار حساسیت به سرما و گرما می شود. بیمار به دنبال نوشیدن مایعات گرم و بویژه سرد و نیز مصرف مواد قندی دچار درد دندان خواهد شد.در مراحل پیشرفته تر با درگیر شدن بافت عصبی دندان، درد های شدید به سراغ بیمار خواهد آمد. در نهایت با گسترش باکتری ها به ریشه دندان عفونت ریشه و آبسه دندانی ایجاد می شود.

 

پوسیدگی دندان

محل های مختلف پوسیدگی دندان

هر بخشی از بافت دندان که در معرض عوامل پوسیدگی زا قرار بگیرد، می تواند پوسیده شود.شیار های عمیق سطوح دندان ها ممکن است به صورت پناهگاه و مأمنی برای باکتری ها درآیند. برس های مسواک به عمق این شیارها نمی رسند و نمی توانند آنها را به خوبی تمیز نمایند. سطوح بین دندانی نیز با مسواک تمیز نمی شوند و تنها راه حذف باکتری از روی آنها کاربرد نخ دندان است.

علاوه بر این، تشخیص پوسیدگی در این سطوح مشکل بوده و نیازمند تهیه عکس رادیوگرافی است.این مسأله می تواند تشخیص دیرهنگام اغلب پوسیدگی های بین دندانی را توجیه کند.ریشه دندان تا زمانی که درون استخوان و لثه بوده و در معرض محیط دهان قرار نگرفته است، پوسیده نمی شود. ولی تحلیل لثه بویژه در سالمندان، ریشه را عریان کرده و آن را مستعد پوسیدگی می کند.

نکاتی مهم درباره حساسیت دندانی

 

ناحیه دیگری که می تواند درگیر پوسیدگی شود تاج دندان در مجاور لثه است. این محل با مسواک به خوبی تمیز نمی گردد و معمولا باکتری ها در سطح آن باقی می مانند. افرادی که معتاد به مواد مخدر هستند یا به افراط نوشیدنی های الکلی مصرف می کنند دچار الگوی پوسیدگی در این ناحیه می گردند.

بیمارانی که تحت درمان ارتودنسی ثابت هستند به علت افزایش گیر غذایی در اطراف دستگاه ارتودنسی (براکت ها) و نیز سخت تر شدن رعایت بهداشت دهان ممکن است در خطر بالاتری برای اسیب به دندانها بویژه مجاور براکت ارتودنسی باشند.

معمولا متخصص ارتودنسی با تجویز انواع متنوع مسواک، نخ دندان ودهانشویه های فلورایده و کنترل ماهیانه بیمار، این مشکل را کنترل می کند. هرچند موفقیت آن کاملا وابسته به همکاری بیمار ارتودنسی است.

 

 

گروه هایی با خطر بالاتر پوسیدگی دندان

به عقیده دکتر برهمن سبزواری متخصص ارتودنسی در مشهد ، دندان های برخی افراد در معرض خطر بالاتر پوسیدگی هستند، مانند :

  1. افرادی که بهداشت دهان و دندان ضعیفی دارند.
  2. افرادی که دخانیات یا نوشیدنی های الکلی به مقدار زیاد مصرف می کنند.
  3. افراد سالخورده یا کودکانی که توانایی جسمی کافی برای مسواک زدن ندارند.
  4. افرادی که از نظر اجتماعی- اقتصادی ضعیف و فقیر هستند.
  5. افراد مبتلا به بیماری قند یا سایر بیماری های کاهنده میزان بزاق دهان.
  6. افرادی که تحت پرتودرمانی (رادیوتراپی) هستند یا به علت مصرف دارو دچار خشکی دهان شده اند.
  7. نوزادان و کودکان شیرخوار که شب ها با وجود شیشه شیر یا آب قند در دهان به خواب می روند.
  8. افرادی که تغذیه نامناسب و رژیم غذایی سرشار از مواد قندی و نوشابه های گازدار دارند.
  9. افرادی که فلوراید کافی را از طریق آب آشامیدنی و محصولات فلورایده دریافت نمی کنند.

 

پوسیدگی دندان

عوارض پوسیدگی دندان

واضح ترین نتیجه پوسیدگی تخریب دندان است. حفره پوسیدگی محل تجمع ذرات غذایی شده و گیر غذایی ایجاد می گردد. مواد غذایی در این حفرات تجزیه گشته و منجر به بوی بد دهان می شوند. ممکن است بیمار با پیشرفت پوسیدگی دچار درد دندان شود. جویدن فرد دچار اختلال می گردد.

دندان های پوسیده زیبایی لبخند را مخدوش می نمایند. آبسه دندان و عفونت ریشه در مراحل نهایی پوسیدگی ایجاد می شود. گاهی گسترش عفونت در بافت های دهان می تواند زندگی بیمار را در معرض خطر قرار دهد. پوسیدگی شدید با تخریب قسمت عمده دندان، بازسازی و نگهداری دندان را غیرممکن می کند.

 

راههای پیشگیری از پوسیدگی دندان

منطقی ترین روش پیشگیری از پوسیدگی، حذف عوامل ایجاد کننده پوسیدگی دندان است.با رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان یعنی کاربرد مسواک و نخ دندان، می توان میزان باکتری های پوسیدگی زا و مواد قندی در مجاورت دندانها را به حداقل رساند. باکتری ها برای تولید اسید و تخریب دندان به مواد قندی نیاز دارند، بنابراین کاهش مصرف مواد قندی می تواند خطر پوسیدگی دندان را کاهش دهد.

برای افزایش مقاومت ساختار دندان در برابر پوسیدگی روش های گوناگونی وجود دارد، فلورایدتراپی و کاربردفیشور سیلانت (شیار پوش) از آن جمله اند. منظور از فلوراید تراپی کاربرد محصولات فلورایده به صورت خوراکی یا موضعی است که جذب بافت دندان شده و آن را در برابر پوسیدگی مقاوم می سازند.

فیشور سیلانت ها موادی هستند که توسط دندانپزشک در ابتدای رویش دندان های دایمی بکار می رود تا شیارهای عمیق دندان را پر کرده و مانع دست یابی باکتری ها به این شیارها شوند.

 

بلیچینگ یا سفید کردن دندان ها

با کاهش تعداد وعده های غذایی سرشار از قند و اجتناب از خوردن مواد قندی چسبنده و نیز مسواک زدن بلافاصله پس از هر وعده غذایی، زمان حضور مواد قندی برای باکتری های پوسیدگی زا کاهش می یابد. در سال های اول رویش، شانس پوسیدگی دندان ها بیشتر است بنابراین بهتر است نوجوانان مواد قندی را در دفعات کم و تا حد امکان همراه با وعده های غذایی اصلی میل نمایند.

هرچه فاصله زمانی بین دفعات مسواک زدن کمتر باشد باکتری ها فرصت کمتری برای تولید اسید و تخریب دندان دارند.پیشنهاد می شود که در طول شبانه روز چندین نوبت دندان ها تمیز گردند.

از چه سنی باید دندان ها را تمیز کرد؟

رعایت بهداشت دهان و دندان از زمان رویش اولین دندان شیری آغاز می شود.والدین باید در ابتدا به وسیله پنبه یا گاز و یا مسواک انگشتی دندان های شیری نوزاد را پس از هر وعده غذایی تمیز کنند. این نکته به ویژه قبل از خواب کودک اهمیت بیشتری دارد، تا دندان ها طی خواب در معرض مواد قندی پوسیدگی زا قرار نگیرند.

 

نمونه مسواک انگشتی برای تمیز کردن دندان نوزاد :

 

پوسیدگی دندان

 

درمان پوسیدگی دندان

معاینات دوره ای منظم دندانپزشکی بهترین روش برای تشخیص زودهنگام پوسیدگی است.دندانپزشک در صورت لزوم اقدام به تهیه رادیوگرافی خواهد نمود تا پوسیدگی بین دندانی یا پوسیدگی در زیر ترمیم های قدیمی را کشف کند. اگر پوسیدگی در مراحل اولیه باشد یعنی محدود به مینای دندان بوده و تشکیل حفره نداده باشد با کاربرد موضعی فلوراید و اصلاح عادات بهداشتی و تغذیه ای متوقف خواهد شد.

 

  • در پوسیدگی های وسیع تر که به عاج دندان گسترش یافته است تنها درمان، ترمیم یا پرکردن دندان است.
  • در این روش پوسیدگی آن برداشته شده و با مواد ترمیمی دندانپزشکی بخش آسیب دیده دندان بازسازی می گردد.
  • هر چه پوسیدگی عمیق تر و وسیع تر باشد نیازمند ترمیم بزرگتری خواهد بود.
  • اگر عصب دندان در اثر پوسیدگی آسیب ببیند قبل از ترمیم دندان باید معالجه ریشه (عصب کشی) هم انجام شود.
  • در صورت آسیب شدید دندان، نیاز به روکش هم خواهد بود.
  • اگر روش های درمانی فوق برای دندان پوسیده مؤثر نباشد تنها راه حل کشیدن و خارج کردن دندان به شدت پوسیده است.

 

پوسیدگی سطحی دندان

پوسیدگی دندان ها بیمار حتی اگر سطحی هم باشد باید جدی بگیریم. آیا شده تا به حال جلو آینه به شیار هایی که در روی دندان هایتان وجود دارد یا سیاه شدگی هایی که بر روی آنها دیده می شود را مشاهده کنید. ظاهراً احساس کرده اید که این اتفاق ها آنقدر مهم نیست که به فکرش آنها باشید ؟! به خاطر اینکه نه دردی می فهمید و نه حفره ای بر روی دندان هایتان وجود دارد که مشکلی برایتان ایجاد کند ؟! یا شده که به هر دلیلی به دندانپزشک خود مراجعه کرده باشید و او بعد از معاینه لیستی از دندانهائی که پوسیده است را برایتان ردیف کند! و بگوید که : بایستی حتما این دندان ها را پر کنید؟ و شما از وجود این دندان های پوسیده بی خبر باشید و با حرف دکتر تعجب زده شوید.

 

روش های درمان پوسیدگی سطحی دندان

درمانی که پزشکان متخصص برای پوسیدگی دندان پیشنهاد می کنند به مرحله و شدت آن وابسته است اما روش‌های متفاوتی برای درمان پوسیدگی سطحی دندان ها وجود دارد که ما در این مقاله به چند نمونه از آن‌ها اشاره کرده‌ایم که عبارت اند از :

1- مراحل اولیه درمان

اگر دکتران متخصص دندان پزشک پوسیدگی سطحی دندان ها را در مراحل اولیه شناسایی کنند، درمان فلوراید ممکن است مینای دندان شما را بازیابی کرده و از پوسیدگی بیشتر جلوگیری کند و همچنین باعث سریع تر انجام شدن مراحل درمانی می شود.

2- درمان پوسیدگی سطحی دندان

اگر دندان بیمار دچار یک پوسیدگی سطحی شده باشد، دندانپزشک با استفاده کردن نوعی وسیله به نام مته مواد پوسیده را از دندان آن خارج می‌کند سپس بعد از بیرون کردن این موارد دندان را با ماده‌ای مثل نقره، طلا یا رزین کامپوزیت کاملا پر می‌ کند.

3- تاج‌ها

ممکن است برای پوسیدگی شدید تر دندان ها، دندانپزشک یک کلاه سفارشی روی دندان شما قرار دهد تا جایگزین تاج طبیعی آن شود البته دقت داشته باشید که دندانپزشک قبل از آغاز استفاده از این روش، مواد پوسیده دندان را حذف می‌ کند چون اگر آنها در دندان باقی بماند باعث خرابی بیشتر دندان می شود و حتی ممکن است پوسیدگی دندان شما را به عصب برساند.

4- عصب کشی دندان ها

وقتی که پوسیدگی سطحی دندان ها به ریشه برسد و موجب مرگ اعصاب شود، دندانپزشک معمولا درمان کانال ریشه را برای نجات دندان شما انجام می‌دهد و قسمت هایی مثل بافت عصبی، بافت‌های رگ‌های خونی و هر جایی از دندان را که پوسیده باشد از بین می‌برد و سپس عفونت‌های دندانی را بررسی و در صورت نیاز دارو برای درمان عفونت شما تجویز می‌کند. در پایان، آن‌ها دندان را پر و روکش می‌ کنند. ما به شما عزیزان توصیه می کنیم برای انجام عصب کشی دندان حتما به یک متخصص عصب کشی دندان که با تجربه تر است مراجعه کنید چون هر چه علم و دانش فرد برای انجام این کار بیشتر باشد قطعا بهتر این کار انجام می دهد. >> بیشنر بدانید :  ارتودنسی دندان روکش شده

5- درمان خانگی پوسیدگی سطحی دندان

محققان در زمینه دندان بر اساس مطالعه یک مقاله معتبر، به این نتیجه رسیده اند که پوسیدگی دندان به خاطر کمبود نوعی ویتامین به نام ویتامین D در رژیم غذایی فرد مبتلا ایجاد می‌شوند. در ادامه این مقاله گفته شده کودکانی که ویتامین D به رژیم غذایی خود اضافه می کنند کمتر دچار پوسیدگی دندان می شوند و البته با این حال، افرادی که ویتامین D اضافه کردند ولی غلات را از رژیم غذایی خود حذف می کنند، بهترین نتایج را گرفته اند. حذف غلات از رژیم غذایی به این خاطر است که دانه‌ ها می‌توانند به دندان شما بچسبند و باعث ایجاد باکتری و میکروب و در آخر خرابی دندان شوند به همین دلیل در بخش درمان خانگی پوسیدگی دندان حتی پوسیدگی سطحی دندان، توصیه م ی‌شود در رژیم غذایی خود بیشتر از ویتامین D استفاده کنید.

یکی از راهکار های خانگی برای درمان پوسیدگی سطحی دندان ها حداقل دو بار در روز مسواک زدن و استفاده مرتب از نخ دندان و یک محصول دهانشویه خوب است  به دلیل اینکه در حالت ایده آل همه افراد، باید هر روز قبل از خواب و بعد از بیدار شدن و همچنین بعد از هر وعده غذایی مسواک بزنند و نخ دندان بکشند علاوه این موارد سعی کنید حداقل دو بار در روز از دهانشویه استفاده کنید تا روند پوسیدگی دندان‌ شما کند شود و البته می توانید به جای دهانشویه از محلول آب و نمک که محلولی طبیعی است نیز در درمان پوسیدگی سطحی دندان خود استفاده کنید.

6- راهکارهای طب سنتی برای درمان پوسیدگی دندان

همان طور که در موارد بالا گفته شد شما باید مرتب برای معاینه به دندانپزشک خود مراجعه کنید، ولی چند راهکار دیگر در طب سنتی برای درمان پوسیدگی دندان وجود دارد که می‌ تواند به وسیله داروهای گیاهی بدون هرگونه مواد شیمیایی به کاهش پوسیدگی و جلوگیری از عمیق یا دردناک شدن آن‌ها کمک کند چون اگر حفره‌ای که را با یک دارو خوب درمان نکنید و آن باقی بماند و بدتر شود و در نهایت به عمق دندان و به عصب رسیده باشد باعث ایجاد درد خواهد شد. این راهکارهای طبیعی می‌ توانند به حمایت از سلامت دهان و دندان شما کمک بسیاری کنند چون شما با استفاده این داروها خود را عوارض داروهای شیمیایی دور می کنید. این دارو های طبیعی عبارت اند از :

  • از روغن پونه کوهی استفاده کردن.
  • ایجاد سطح PH سالم با زایلیتول
  • برای پیشگیری درد دندان می توانید از روغن میخک استفاده کنید.
  • استفاده کردن از چای سبز به عنوان فلوراید طبیعی
  • مصرف ریشه شیرین بیان
  • ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی برای کاهش باکتری‌های موجود در دهان

 

پوسیدگی دندان ها و التهاب لثه در طی درمان ارتودنسی ثابت

یکی از نگرانی های عمده بیماران در طول درمان ارتودنسی ثابت، ابتلا به التهاب لثه و نیز پوسیدگی در اطراف نگین یا براکت ارتودنسی است. علت بروز این مشکلات تجمع مواد غذایی در اطراف دستگاه های ارتودنسی و مشکل تر بودن تمیز کردن دندان هاست.به دلیل اهمیت این موضوع برای سلامت دهان و دندان ، متخصص ارتودنسی در جلسات اول شروع درمان ارتودنسی ثابت ، آموزش های مورد نیاز را در اختیار بیماران قرار می دهد.معمولا اولین نشانه بهداشت ضعیف دهان ، به شکل التهاب لثه و با خونریزی از لثه ها هنگام مسواک زدن یا استفاده از نخ دندان بروز می کند.

در این موارد باید کاربرد مسواک و نخ دندان را جدی تر بگیرید و از متخصص ارتودنسی خود راهنمایی بخواهید.اگر تحت درمان ارتودنسی قرار گرفته اید می توانید از ویدیوهای آموزشی و نیز مقالات منتشر شده در بخش های متنوع وب سایت دکتر برهمن سبزواری بهره ببرید.

در صورتی که افتخار داده و کلینیک تخصصی ما را برای درمان ارتودنسی خود و یا عزیزانتان ، انتخاب کرده اید در جلسه نخست ارتودنسی ثابت ، یک بسته یا پکیج حاوی بروشور آموزشی و مسواک بین‌ دندانی و مسواک ارتودنسی به عنوان هدیه به شما تقدیم می گردد.

 

 

صفحه اینستاگرام دکتر برهمن سبزواری، متخصص ارتودنسی

ثبت نظرات و دیدگاه های ارزشمندتان مشوق ما برای ارائه مطالب جدید در زمینه دندانپزشکی خواهد بود.

دکتر برهمن سبزواری متخصص ارتودنسی مفتخر است راهنمای شما برای درمانی مطلوب و موثر باش

فهرست مطالب

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

پاسخگوی شما ۱۵ الی ۲۰:۳۰

inesta
دریافت نوبت دریافت نوبت چت آنلاین تماس با ما واتس اپ