سابقه بی نظمی دندان ها به اندازه قدمت زندگی انسان ها می باشد. بعضی از افراد ممکن است نسبت به دیگران مستعد تر باشند، اما بسیاری از مردم با این ناسازگاری به صورت ژنتیکی متولد می شوند اما بعضی دیگر به مرور براساس عوامل محیطی دچار تغییر شکل ساختار دندان ها می شوند. خوشبختانه امروزه متخصصان دندان و ارتودنسی می توانند به طور صحیح بی نظمی دندان ها را تشخیص داده و به صورت کاملا حرفه ای به درمان مشکلات ساختاری دندان ها بپردازند.
کسانی که در گذشته زندگی می کردند، توانایی تصحیح فضاهای وسیع بین دندان هایشان و یا رفع بی نظمی های موجود را نداشتند. بی نظمی دندان ها موجب بروز بسیاری از مشکلات همچون جویدن ناقص غذا و همینطور ایجاد ظاهری نامطلوب در فرد می شد. اما اکنون تمامی این مشکلات با تکنیک های مدرن ارتودنسی قابل حل می باشد و به راحتی درمان می شود.
علل نامرتبی و بی نظمی دندان ها چیست؟
بعضی از شایعترین علل نامرتبی دندانها عبارت است از:
- شکل نامنظم دندانها
- ردیف نبودن یا بدشکلی فکها
- شکاف لب و کام
- استفاده مداوم از شیشه شیر در کودکان
- عادت به مکیدن انگشتها یا فشار دادن زبان به دندانها در دوران کودکی
- نفس کشیدن از راه دهان در زمان کودکی
- آسیبهای ناشی از ناهنجاریهای فک
- انجام عملهای دندانپزشکی به شیوه نادرست در زمان کودکی
- ژنژیویت یا بیماریهای لثه
- افتادن زودهنگام دندانهای شیری
چرا باید دندانهای نامرتب، درمان شوند؟
چنانچه دندانهای شما نامرتب و به هم ریخته باشد و یا مشکلاتی در وضعیت فک و دهان شما وجود داشته باشد، برای مراجعه به متخصص ارتودنسی و اصلاح این مشکلات، هیچ وقت دیر نیست. متخصص ارتودنسی میتوانند نه تنها در دستیابی به لبخندی زیباتر به شما کمک شایانی کنند، بلکه دندانهای شما را نیز ردیف و مرتب میکنند تا دهان و دندان سالمتری داشته باشید. امروزه با وجود روشهای پیشرفته ارتودنسی حتی بزرگسالان و جوانان نیز میتوانند برای صاف و مرتب کردن دندانهای خود به صورت مخفی و نامعلوم اقدام کنند.
مزایای دندان های منظم و ردیف چیست؟
مسلما دندانهای ردیف و مرتب برای سلامتی شما نیز خیلی بهتر خواهد بود، به این دلیل که مزایای مهم زیر را برای شما به همراه خواهد داشت که شامل:
لثه های سالم :
چنانچه متخصص ارتودنسی تشخیص داده باشد که فاصله بین دندانهای شما خیلی کم یا بیش از حد زیاد است، حتما در مورد خطر بروز بیماریهای لثه نیز به شما هشدار داده است. فاصله زیاد بین دندانهای شما و یا همپوشانی زیاد بین آنها به این معنی است که دندانها به شکل سالم و درستی در داخل بافت لثه جای نگرفتهاند. همچنین، همپوشانی یا روی هم افتادن برخی از دندانها میتواند موجب وارد آمدن فشار زیادی بر روی لثهها و دندانهای مجاور آنها شود. این مشکل در نهایت سبب ورم، التهاب لثهها و یا ترک خوردن و شکستن دندانها خواهد شد. هنگامی که شما دندانهایتان را با استفاده از سیم کشی و ارتودنسی صاف میکنید، این دندانها به شکل صحیح در لثهها قرار میگیرند و احتمال ابتلاء به بیماریهای لثه یا آسیب دیدگی دندانها به طور قابل ملاحظه ای کاهش پیدا میکند.
سهولت در تمیز کردن دندانها:
وقتی که دندانهای شما صاف و مرتب باشند، تمیز کردن آنها هم راحت تر خواهد بود و در نتیجه شما دهان و دندان سالمتری خواهید داشت. اما زمانی که دندانهای شما نامرتب و به هم ریخته باشد، تمیز کردن آنها میتواند خیلی سخت یا حتی غیرممکن باشد، به این دلیل که در این حالت مسواک یا نخ دندان نمیتواند به تمام سطوح یک دندان برسد. از طرفی هنگامی که شما نتوانید دندانهایتان را به نحو مناسبی تمیز کنید، به مرور زمان پلاک و جرم در نقاطی که دسترسی به آنها وجود ندارد، انباشته میشوند. تجمع پلاک میتواند خطرات بسیاری برای سلامت دهان و دندان شما داشته باشد و سبب ایجاد پوسیدگی و حفره در دندانهای شما شود. اما زمانی که دندانهای خود را با استفاده از ارتودنسی صاف و مرتب کردید، به راحتی خواهید توانست مسواک بزنید و نخ دندان بکشید.
کاهش امراض و بیماریها:
صاف و مرتب کردن دندانها در عمل مزیت های بسیار زیادی نیز برای تندرستی و سلامت عمومی شما خواهد داشت. زمانی که شما به خاطر بینظمی و نامرتبی دندانها دچار بیماریهای لثه میشود، در واقع خطر بروز بیماریهای چون بیماری قلبی، سکته مغزی، عفونت ریهها و دیابت نیز در شما افزایش پیدا می کند. بینظمی دندانها همچنین میتواند موجب ایجاد مشکلات گفتاری و مشکل در جویدن غذا، بیماریهای فک و ساییدگی شدید سطح خارجی مینای دندانها شود. همچنین مرتب کردن دندان ها در کنترل و درمان دندان قروچه کودکان تاثیر فراوانی دارد.
بینظمی و نامرتبی دندانها چگونه تشخیص داده می شود و چگونه می توان آن را درمان کرد؟
شما مراجعه کنندگان محترم برای تشخیص، درمان و اصلاح ناهنجاریهای فک و بی نظمی دندان خود باید به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. متخصص ارتودنسی از دندانهای شما عکس میگیرد و قالب مخصوص دندان هایتان را تهیه میکند تا مشکلات آن را به صورت دقیق شناسایی کند و بتواند درمان مناسب برای آن را تجویز نماید.
در صورتی که مشکل نامرتبی دندانها در حد خفیف باشد، برای درمان آن ممکن است از بریج، روکش، دندان مصنوعی یا ونیرهای دندانی استفاده شود. اما معمولا در بعضی موارد لازم است که از درمانهای ارتودنسی یا سیمکشی استفاده شود. بنابراین روشهای درمان بی نظمی و به هم ریختگی دندانها شامل موارد زیر است:
1- سیم کشی یا دیگر ابزارهای موجود : در این روش یک سری سیمهای فلزی به دور برخی از دندانها بسته میشود و صفحاتی فلزی، سرامیکی یا پلاستیکی نیز بر روی سطح دندانها چسبانده میشود.
- بریسهای لینگوال یا مخفی نوع دیگری از ابزارهای ارتودنسی محسوب می شود که به پشت دندانها متصل میشوند و معمولا برای بزرگسالان مورد استفاده قرار میگیرند. در ساختار بریسهای ارتودنسی، سیمها یا فنر هایی وجود دارد که نیرویی را بر روی دندانها وارد میکند.
- بریسهای شفاف هم نوع دیگری از ابزارهای ارتودنسی به شمار می روند که سیم در آنها وجود ندارد و برای برخی از افراد میتوان از آن استفاده کرد.
2- کشیدن یک یا چند دندان : چنانچه بی نظمی دندانها به خاطر شلوغی بیش از حد آنها باشد، ممکن است لازم باشد که بعضی از دندانها کشیده شوند.
3- ترمیم دندانهای بدشکل و نامنظم : دندانهایی که سطح آنها ساییده شده است یا بد شکل، چسبیده به هم یا در هم رفته باشند، باید به شکل مناسبی ترمیم و بازسازی شوند. به علاوه روکشها و دیگر ابزارهای دندانی که شکل آنها تغییر پیدا کرده است، باید ترمیم و بازسازی شود.
4- جراحی : در موارد نادری ممکن است برای بلند کردن یا کوتاه کردن اندازه فک، نیاز به انجام عمل جراحی ارتودنسی باشد. در این روش از سیمها، صفحات و پیچهای کوچکی برای ثابت و محکم کردن استخوان فک در موقعیت جدید خود استفاده میشود.
درمان ارتودنسی با استفاده از بریسهای ثابت معمولا بین 2 الی 3 سال زمان میبرد. در طول این مدت شما باید هر 4 تا 8 هفته یکبار به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. در پایان وقتی که بریسها از دهان شما برداشته شد، باید از نگهدارندهها برای محکم نگه داشتن دندانها در جایگاه جدید خود استفاده کنید. معمولا نگهدارندهها نیز به مدت چند سال استفاده میشوند تا از بازگشت مجدد دندانها به وضعیت اولیه آنها پیشگیری شود.
چرا باید دندان های خود را ارتودنسی کنیم؟
ارتودنسی تنها برای زیباسازی دندان ها نمی باشد. درست است که بخش بسیار مهمی از این درمان، زیبایی را به صورت باز می گرداند اما در درجه اول، به بیمار کمک می کند تا گاز زدن و جویدن را به درستی انجام دهد. دندان های نامرتب، نمی توانند به خوبی عمل جویدن را انجام دهند، از این رو مشکلات گوارشی را به وجود می آورند و همچنین فشار بیشتری بر روی فکین ایجاد می کنند و علاوه بر مشکلات فکی، باعث به وجود آمدن سردرد نیز خواهند شد. دندان های مرتب شده، به راحتی با مسواک و نخ دندان تمیز می شوند، اما دندان های نامرتب، به ویژه دندان هایی که قسمت هایی از آن ها روی هم مماس شده اند، دسترسی مناسبی برای مسواک زدن فراهم نمی کنند. از این رو کسانی که دندان های نامرتبی دارند، بیشتر در معرض پوسیدگی دندانی قرار می گیرند. در پایان نیز باید به زیبایی چهره اشاره کرد که موجب افزایش اعتماد به نفس فرد بیمار خواهد شد. کسانی که ارتودنسی می کنند، به راحتی لبخند خود را به دیگران می بخشند، در صورتی که بسیاری از آن ها، پیش از ارتودنسی، اعتماد به نفس لبخند زدن هم نداشتند.
چه زمانی به متخصص ارتودنسی مراجعه کنیم؟
چنانچه هر کدام از شرایط زیر را دارا هستند، میبایست به پزشک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. این شرایط عبارت است از:
- حالتی که دندانهای بالایی در ردیف جلو، بیش از حد از دندانهای پایینی جلوتر قرار دارند.
- حالتی که دندانهای بالا بیش از حد عقب بوده یا دندانهای پایین بسیار جلو قرار دارند.
- دندانها در هنگام روی هم قرار گرفتن به هم فشار وارد میآورند و دندانهای بالا در هنگام غذا خوردن به صورت عادی بر روی دندانهای پایین قرار نمیگیرند.
- یک فضای خالی بین دندانهای بالا و پایین قرار دارد.
- فرد فک باریکی دارد و فضای کافی برای همه دندانها موجود نیست.
- وقتی دندانهای بالا با دندانهای پایین تطابق ندارند و در هنگام بسته بودن دهان فرد، دندانها مشاهده میشوند.
- به صورت کلی دندانهای فرد، جلوتر از حد معمول قرار دارند.
- در بین دندانها، شکاف یا فاصله افتاده است.
- مراقبت های بعد از ارتودنسی دندان به چه صورت است؟
- همکاری و مراجعات منظم بیمار به دندانپزشک، جهت فعال کردن فنرهای ارتودنسی الزامی می باشد.
- بعد از چسباندن سیم های ثابت در دهان، چند روز اول صحبت کردن و غذا خوردن دچار مشکل می شود، اما به مرور زمان به آن عادت خواهید کرد.
- بعد از نصب براکت، تا چند روز از غذاهای نرم استفاده کنید.
- در روزهای اول از خوردن مواد غذایی رنگی همچون سس، سبزی، شکلات، نوشابه، چای، قهوه و… خودداری کنید.
- از جویدن آدامس و خوردن خوراکی های سفت و چسبنده همچون ته دیگ، گز و تافی برای پیشگیری از شکستن و کج شدن سیم های ارتودنسی به شدت اجتناب کنید.
- از شکستن تنقلات همچون تخمه و بادام و… خودداری کنید.
- جهت پیشگیری از گیر مواد غذایی و پوسیدگی دندان ها می بایست براکت ها و سیم های ثابت ارتودنسی توسط مسواک های مخصوص و برس های بین دندانی تمیز گردد، تا از بو گرفتن و تغییر رنگ دندان ها پیشگیری شود.
- هنگام فعالیت های شدید ورزشی و سنگین که ممکن است با ضربه به سر و صورت همراه باشد و یا هنگام شنا، مراقب سیم های ارتودنسی باشید و در صورت امکان از محافظ استفاده کنید.
- در صورت افتادن یا شل شدن براکت ها، با مشاهده هرگونه زخم و ممانعت در غذا خوردن و صحبت کردن، هرگز براکت را دستکاری نکنید و به دندانپزشک مراجعه کنید.
آیا پس از درمان ارتودنسی، امکان بازگشت مجدد بی نظمی دندان ها وجود دارد؟
چنانچه نگران این موضوع هستید که بعد از درمان ارتودنسی و اتمام آن، دندانهایتان مجددا به هم ریخته خواهند شد، باید بگوییم که جای هیچ نگرانی نیست. هر چند درمانی که در کودکی انجام میشود، راحت تر پایدار میشود، اما درمان ارتودنسی بزرگسالان در سنین بزرگسالی نیز، با کمک نگهدارنده ها، ثابت میشود. فقط کافی است مواردی را که ارتودنتیست به شما میگوید را رعایت کنید تا دندانهایتان مجددا حرکت نکند.